Η αλλοτρίωση

Ορισμός

Αλλοτρίωση = η αίσθηση της αποξένωσης του ανθρώπου από τον εαυτό του, από τον κόσμο που τον περιβάλλει, η απώλεια στοιχείων της προσωπικότητάς του, με αποτέλεσμα να καταλήγει ξένος ή κατώτερος από αυτό που ήταν।

Γενικότερα, αλλοτρίωση είναι η υπαγωγή του εαυτού μας σε άλλους, η εξάρτηση, η υποδούλωση που συνεπάγεται απώλεια βασικών γνωρισμάτων της προσωπικότητάς μας.

Πράγμα που δεν μετριέται αλλά μπορεί να γίνει αντιληπτό από τον κάθε άνθρωπο ανάλογα με τις εμπειρίες του και τις ιδέες του, σε σχέση με κάποιον άλλον.

Για να γίνει μια αρχή θα μπει ως βάση πως ο άνθρωπος επιδιώκει την επαφή και την σχέση με τα υπόλοιπα ανθρώπινα οντά και με τα υπόλοιπα γήινα πλάσματα, πράγμα που του δημιουργεί ευχαρίστηση. Η συμπεριφορά του και η σχέση του με τους γύρω είναι αλληλένδετα στοιχεία με τον χαρακτήρα του. Άρα η αλλοτρίωση του χαρακτήρα του παίζει πρωτεύον ρόλο στην ζωή του.

Η αλλοτρίωση είναι θέμα επιδράσεων πάνω στο άτομο, εφόσον, κάνεις δεν αποφασίζει να γίνει κατώτερος του εαυτού του από μονός του. Αυτές οι επιδράσεις έρχονται από τους γύρω του την στιγμή που αυτός αφεθεί χαλαρός να δεχτεί άκριτα τις επιρροές τους. Πολλές φόρες συμβαίνει όταν κάποιος βρίσκεται σε μια ομάδα ή κοινωνικό σύνολο (ακόμα πιο συχνά όταν λόγο του τρόπου ζωής βρεθεί αναγκαστικά μέσα σε ένα σύνολο: χώρος εργασίας, χώρος εκπαίδευσης κλπ) και για να εγκλιματιστεί κατευθείαν δέχεται άκριτα τις επιδράσεις του, υποβιβάζοντας τον εαυτό του διαρκώς. Ενώ, αφού ενσωματωθεί στην ομάδα, από κει και πέρα δεν αισθάνεται την αλλοτρίωση η όποια συνεχίζεται μόνη της, και παραδίδεται σε αυτήν όλο και πιο εύκολα σε σύγκριση με την αρχή που μπορεί και να είχε κάποιους ενδοιασμούς. Πράγμα που καταλήγει στο να έχει τα στοιχεία αυτά και εκτός της ομάδας (π.χ. γηπεδικοί φίλαθλοι). Έτσι αυτά τα στοιχεία βγαίνουν εκτός του αρχικού κοινωνικού συνόλου και σε συνδυασμό με το ότι κανένας μονός του δεν αλλοτριώνεται αλλά μόνο όταν αφήνει χαλαρό τον εαυτό του στις επιδράσεις από άλλους υποβιβάζεται, οι αλλοτριωτικές αυτές επιδράσεις πηγαίνουν σε αλλά κοινωνικά σύνολα και λειτουργούν ως ντόμινο. Ακόμα σημαντικό ρόλο παίζει η μικρή ηλικία του ανθρώπου για να δημιουργήσει ισχυρές αντιστάσεις έναντι της αλλοτρίωσης ή όχι. Για αυτό προσδίδουμε και πρέπει να προσδίδουμε μεγάλη ευθύνη στους γονείς που δίνουν ερεθίσματα και λειτουργούν ως πρότυπα στα παιδιά. Τέλος αλλοτρίωση-αποξένωση δημιουργείται και μέσα από την ρουτίνα της δουλείας. Στα περισσότερα επαγγέλματα πια, το άτομο που εργάζεται δεν ολοκληρώνει τον εαυτό του μέσω της δουλειάς του, αφού εργάζεται για άλλους και όχι για τον εαυτό του και για τους σκοπούς που ο ίδιος επιδιώκει. Μπορούμε έτσι να βάλουμε το στοιχείο ότι ο αλλοτριωμένος άνθρωπος δεν έχει συναίσθηση της αλλοτρίωσης που δέχεται εφόσον δεν το κάνει εσκεμμένα . Ειδικά στο σήμερα ο άνθρωπος μέσα από την τηλεόραση αλλοτριώνεται προς όφελος του χρήματος-κεφαλαίου για την μεγαλύτερη κατανάλωση (διαφημίσεις) , την υποδούλωση του σε ιδέες (ειδήσεις σε σχέση με την πολιτική, οικονομική κατάσταση) και την σταθερότητα των δύο παραπάνω (άτομο νωθρό και υπάκουο χωρίς αναζητήσεις και διαφωνίες). 

Δυο άλλες πτυχές της αλλοτρίωσης είναι πρώτον πως ο κόσμος πολλές φορές δέχεται την αλλοτρίωση, την εντάσσει στην ζωή του και μετά, λόγο του εγωισμού του ανθρώπινου είδους, όταν κάποιος του την αναδείξει , ακόμα και καλοπροαίρετα, δεν την αποδέχεται και την αρνείται. Έπειτα, ότι μπορεί ο αλλοτριωμένος χαρακτήρας σε συγκεκριμένους τομείς ή στιγμές να ‘’διορθώνεται’’ αλλά τότε να μην γίνεται αποδεκτός εφόσον έρχεται σε αντίθεση με την υπόλοιπη ζωή του ατόμου. Αυτό βέβαια είναι σωστό αφού όντως η αναλαμπή αυτή είναι καταπιεσμένο στοιχείο του χαρακτήρα. Ακόμα πιο άσχημο είναι όταν ο άνθρωπος είναι ελάχιστα αλλοτριωμένος (δεν θέλω να χρησιμοποιήσω την έννοια μη-αλλοτριωμένος) και σε κάποιες στιγμές και καταστάσεις απαξιώνει τον εαυτό του εντελώς αφήνοντας τον χαρακτήρα του να υποβιβαστεί και να αλλοτριωθεί τη συγκεκριμένη στιγμή μόνο, που προφανώς μετά το πιθανότερο είναι να προκαλέσει περεταίρω αλλοτρίωση. Αυτή βέβαια είναι και μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες του ανθρώπινου είδους σε αντίθεση με τα υπόλοιπα πλάσματα που λειτουργούν συνέχεια με το ένστικτο.

Τι δημιουργεί όμως την αλλοτρίωση; Αν αρχίσουμε να υποθέτουμε τι αλλοτριώνει τον άνθρωπο στο υπάρχον σύστημα δεν θα μπορέσουμε να ξεκινήσουμε και να τελειώσουμε κάπου ούτε να βάλουμε όλα τα στοιχεία εφόσον η αλλοτρίωση μπορεί να θεωρηθεί διαφορετικά από τον καθένα. Προσωπικά θα έλεγα ότι όλα πια μπορούν να συνδεθούν με την κεφαλαιοκρατική δομή του συστήματος αφού ένας χαλαρός, αλλοτριωμένος άνθρωπος δέχεται τις επιταγές του χρήματος-κεφαλαίου και βοηθά στην διατήρηση του συστήματος. Συγκεκριμένα για την αλλοτρίωση στο υπάρχον σύστημα, προσωπική μου άποψη, είναι πως ουσιαστικό λόγο παίζει το πρότυπο ζωής που έχει περάσει ως σωστό στον άνθρωπο – ο ανεξέλεγκτος καταναλωτισμός, ο οποίος σπάει την ισορροπία της κατανάλωσης βάση των (βιολογικών- πνευματικών) πραγματικών αναγκών.

Βάση του παραπάνω θα ξεκινήσω με το πως σίγουρα κάποιος μπορεί να αποφύγει την αλλοτρίωση του εαυτού του χωρίς να κάνω άπλα υποθέσεις αλλά χρησιμοποιώντας στοιχεία που σχετίζονται καθαρά με την φύση και την δομή του ανθρώπου σαν πλάσμα. Ο κανόνας της κατανάλωσης βάσει των πραγματικών αναγκών είναι απλός. Ο άνθρωπος έχει βιολογικές (τροφή, νερό κλπ) και πνευματικές (επικοινωνία, φιλιά, προσωπικές επιθυμίες κλπ) ανάγκες. Βάζοντας ως αρχή την οργανική ειλικρίνεια προς τον εαυτό μας, δηλαδή το να συνδέεται η σκέψη με αυτό που ο οργανισμός ζητάει μπορούμε να καταλάβουμε για τον εαυτό μας ποιες είναι η πραγματικές ανάγκες που έχει. Δυστυχώς λόγο του τρόπου ζωής στο υπάρχον σύστημα τείνουμε να εμπιστευόμαστε την σκέψη σε πολλά ζητήματα χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη την ειλικρίνεια του σώματος μας. H αμέλεια της μελέτης του εαυτού μας είναι κάτι που σχετίζεται απόλυτα με το ζήτημα.

Αφού κατανοήσουμε αυτόν τον κανόνα, προφανώς όχι εγκεφαλικά αλλά συνολικά, μπορούμε να παρομοιάσουμε κάθε ανάγκη με έναν κύκλο. Για να ικανοποιηθεί η ανάγκη πρέπει να καλυφθεί ολόκληρος ο κύκλος. Υπάρχουν τρεις εκδοχές που συμβαίνουν στην ζωή μας. Η μερική κάλυψη του κύκλου, δηλαδή η ανάγκη να ικανοποιηθεί μερικώς, η υπερκάλυψη του κύκλου, δηλαδή η ανάγκη να υπερικανοποιηθεί, και τέλος η ακριβής κάλυψη του κύκλου, δηλαδή η ουσιαστική ικανοποίηση της ανάγκης. Είναι το παράδειγμα της γαλοπούλας. Ένας ινδιάνος κυνηγάει να πιάσει για να φάει μια γαλόπουλα. Στην παγίδα του πιάνει τρεις γαλοπούλες η μια δυνατότερη και μεγαλύτερη σε όγκο από την άλλη. Η απόφαση που παίρνει είναι να κρατήσει την πιο αδύναμη γαλόπουλα με το κριτήριο πως μπορεί να του δόθηκαν τρεις αλλά αυτός για να ικανοποιήσει την πείνα του χρειάζεται μια και διαλέγει την μικρότερη εφόσον ξέρει πως θα πεινάσει και αύριο άρα αφήνει ελεύθερες αυτές που αύριο θα του δώσουν δυνατότερα παιδιά.

Αν δεν μπει στο ενδιάμεσο ο εγωισμός μας, η κατανόηση των πραγματικών αναγκών μας θα έχει πολλά αποτελέσματα και σίγουρα μόνο θετικά. Η ειλικρίνεια που θα αναπτύξουμε θα εξελιχθεί και σε άλλους τομείς δημιουργώντας ειλικρινή επικοινωνία με τους γύρω μας, κάνοντας τις σχέσεις μας πιο ουσιαστικές, βάζοντας παράγοντες στην ζωή μας όπως η ποιότητα, η αποφυγή τους ρουτίνας και η άφεση του εγωισμού. Έτσι ο ίδιος ο εαυτός θα δημιουργήσει έναν μηχανισμό που ενώ δεν θα είναι αυτός ο στόχος του θα επιτυγχάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό και εύρος την μη-αλλοτρίωση του χαρακτήρα.

Άμα θέσουμε τα παραπάνω ως πρώτο βήμα, το δεύτερο θα ήταν να μπορέσουμε στις καταστάσεις που στιγμιαία πρέπει να αποφασίσουμε για κάτι, να μπορέσουμε να κρατήσουμε τον εαυτό μας σε ολότητα, να ζυγίσουμε την κατάσταση και τις επιπτώσεις που θα έχει μετά η κάθε απόφαση μας και να μην αφεθούμε σε κάτι που δεν θέλουμε πραγματικά.

Μετά από τα παραπάνω μπορεί να ξεκινήσει μια ανάλυση στο πως αυτή η στάση ζωής βοηθάει στην ζωή μας και τις σχέσεις μας με τους γύρω